درخت خرما در نواحی گرمسیری و نیمهگرمسیری، از جمله ایران پرورش مییابد. با اینکه خاستگاه آن را میانرودان، عربستان و شمال آفریقا ذکر میکنند ولی بررسیهای علمی، آن را به گونهای به نام علمی P.H. Sivestris که در هندوستان میروید نسبت میدهند. باستان شناسان احداث نخلستانها را به پنج هزار سال پیش نسبت دادهاند زیرا نامی از آن بر لوحههای گلی ۵۰ سده پیش یافتهاند.
در ایران نخل و خرما از دوران باستان و پیش از هخامنشی کشت میشده. در ادبیات ساسانی از جمله در کتاب بندهشن از نخل یاد شدهاست. منابع چینی از ایران (در زبان ایشان بوسی، تلفظ چینی پارسی) به عنوان سرزمین نخل خرما که در نزدشان به نام عناب پارسی و عناب هزارساله مشهور بوده، یاد کردهاند. در پایان سده نهم میلادی، نخل خرما را از ایران به چین برده و در آنجا کشت کردهاند. در میان کشورهای اروپایی اسپانیا پیشینه بیشتری در کشت خرما دارد.
از برگ و شاخه درخت خرما سبد و زیرانداز تهیه میکنند. از هسته آن نان و از میوه خرما شراب و عسل. مردم صحرا هسته درخت خرما را آرد کرده و از آن نان میپزند یا هسته را بو داده و از آن بهعنوان قهوه استفاده میکنند زیرا دم کرده آن بسیار مطبوع است یا حتی آن را در آب برای چند روز خیس کرده و بهعنوان غذای مقوی به شترهای خود میدهند.
خرما دارای ۲۵ درصد ساکارز، ۵۰درصد گلوکز، و مواد آلبومینوئیدی، پکتین و آب میباشد. بهعلاوه دارای ویتامینهای مختلف مانند ویتامین A,B،C,E و مقداری املاح معدنی میباشد..
تشکیل دهنده اصلی | مقدار در ۱۰۰ گرم |
انرژی کالری | ۲۷۷ کیلوکالری |
۷۴٫۹۷ گرم | |
۱٫۸۱ گرم | |
۰٫۱۵ گرم | |
آب | ۲۱٫۳۲ گرم |
فیبر | ۶٫۷۰ گرم |
قند | ۶۶٫۴۷ گرم |
کلسترول | ۰٫۰۰ میلی گرم |
خرما دارای فواید زیادی است که با توجه به مواد مغذی و معدنی موجود در آن، از میوههای بسیار مفید بهشمار میآید. در ادامه به برخی از آنها اشاره میشود:
خُرما (نام علمی: Phoenix dactylifera) گیاهی تکلپهای و گرمسیری جزو تیره نخلها است که میوهاش خوراکی و دارای هستهای سخت و پوست نازک و طعم شیرین که به شکل خوشهای بزرگ از شاخه آویزان میگردد و برگهای آن بزرگ است. ارتفاع نخل به ۱۰ تا ۲۰ متر یا بیشتر میرسد.
گستردگی گونه خرما عمدتاً در نیمکرهٔ شمالی و در کشورهای ایران، پاکستان، عراق، عربستان و سایر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس همچنین بیشتر کشورهای شمال آفریقا و ایالات متحده آمریکا است و در نیمکره جنوبی نیز بهطور پراکنده دیده میشود.
به میوهٔ نرسیده خرما، «خارَک» یا «خرک» یا کنگ (و در زبان عربی، «حبابوک») گفته میشود.
رطب مرحله قبل از رسیدگی کامل خرماست که رطوبت بیشتر و قند کمتری نسبت به خرمای کاملاً رسیده دارد.
میوه خرما جزو میوههای سته میباشد یعنی تمام قسمت باریکاری آن گوشتی و حاوی مواد غذایی است. خرما از دورانِ باستان در رژیم غذایی انسان وجود داشتهاست و یکی از قدیمیترین میوههای کشت شده توسط انسان بودهاست.
واژه خرما ریشه و بنیاد فارسی داشته و از زبانهای فارسی، به زبانهای هندی، اردو، ترکی، اندونزیایی و مالزیایی به سوی شرقی و یونانی به سوی غربی وارد شدهاست. در منطقه جنوب کشور (بندرعباس و لارستان) خرما را برگرفته از گویش پهلوی (اچم) هارما(HARMA)و ارما (ORMA) میخوانند.
زردچوبه به دلیل خصوصیات آنتیاکسیدانی قوی خود یکی از موثرترین مواد در جلوگیری از سرطانیشدن سلولهای بدن است. این گیاه همچنین موجب افزایش ترشح انسولین و کاهش قند خون در بیماران دیابتی میشود. کارآزماییهای بالینی زیادی در ارتباط با فواید مصرف روزمره زردچوبه انجام شدهاست. گفته شدهاست که زردچوبه میتواند شدت علایم بیماری آلزایمر را کاهش دهد. همچنین ماده مؤثر زردچوبه یعنی کورکومین اثرات ضد التهابی و ضد درد شبیه داروهای مسکن معمولی را دارا است. اثر ضد التهابی کورکومین با اثر ضد التهابی داروهای استروییدی و غیر استروئیدی با فنیل بوتازون قابل مقایسه است. این دارو با مهار سنتز پروستاگلاندینهای التهابی، اثر ضدالتهاب خود را آشکار میسازد. در مطالعه روی موش صحرایی، اثر مهارکننده کورکومین سدیم mg3 به ازای هر کیلوگرم وزن موجب مهار لیپواکسی ژنار و سیکلواکسیژناز میشود.